Le mur est dur

Έχοντας ως θέμα μιας εργασίας τον Τοίχο πολλοί ίσως απορήσουν ποιο ακριβώς είναι το ζητούμενο πέρα από ένα απλό, συμβατικό τοίχο.Αν σταθούμε όμως λίγο παραπάνω στο αντικείμενο αυτό θα παρατηρήσουμε ότι δίνει λαβές για πολλά σχόλια.

Αρχικά, όλοι έχουμε στο μυαλό μας την κατασκευαστική πτυχή του, ως τρόπος στήριξης, πλήρωσης, ηχομόνωσης, αλλά δεν είναι αυτά τα στοιχεία του που μας απασχολούν κυρίως, αλλά η λειτουργίες που μας προσφέρει, τα συναισθήματα που μας προκαλεί, οι πορείες που μας δίνει.

Η κατακορυφότητα και η οριζοντιότητα ενός τοίχου είναι ένα ακόμα σημείο που ασχολούμαστε. Πολλοί θεωρούν ότι ένας τοίχος είναι μόνο κατακόρυφος, αλλά άλλοι ονομάζουν τοίχο και κάποια οριζόντια στοιχεία, δάπεδα, στέγαστρα, στέγες τα οποία μάλιστα δίνουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να σταθούν σε διαφορετικές στάθμες, να καλύψουν τον εαυτό τους και να προστατευτούν. Βέβαια, τα οριζόντια στοιχεία σήμερα ονομάζονται διαφορετικά π.χ. πλάκα, στέγη, αλλά ίσως παλιά να ήταν όλα το ίδιο και με τον καιρό να δημιουργήθηκε η ανάγκη να κατακερματιστούν τα στοιχεία του χώρου για τον βέλτιστο έλεγχο και κατανόηση. Άραγε από πού ξεκίνησε ο άνθρωπος; Από το δάπεδο ή από τον τοίχο;

Φυσικά, δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την ικανότητα του «τοίχου» να οριοθετεί. Είναι ο πιο προφανής τρόπος να διαφοροποιήσουμε τους χώρους μεταξύ τους, ενώ όμως υπάρχουν και άλλα μέσα όπως η διάταξη των επίπλων ή η εμφάνιση ενός δοκαριού. Παρόλα αυτά, η πιο συστηματοποιημένη μέθοδος είναι η σχεδίαση και η κατασκευή τοίχων που μας απομονώνουν από άλλους χώρους, αλλά ταυτόχρονα μας ενώνουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι όταν μαζευόμαστε σε μια αίθουσα, καθόμαστε ανάμεσα σε τέσσερεις τοίχους και ενώ αισθανόμαστε ως μια ομάδα, ταυτόχρονα απομονωνόμαστε από τους υπόλοιπους φοιτητές της σχολής. Είναι ένα σύστημα τοίχων που δημιουργούν την απλούστερη μορφή χώρου, ένα καταφύγιο για τον άνθρωπο. Επίσης, οι τοίχοι μας δίνουν αμέσως την αίσθηση του έξω και του μέσα. Αν ο τοίχος είναι κυκλικός ή κεκλιμένος έχεις περισσότερη αίσθηση του αν είσαι μέσα ή έξω;

Η πορείες που καθορίζει ένας τοίχος είναι εξίσου μια σημαντική πτυχή του. Έτσι, ανάλογα με την κλίση του, την τοποθέτησή του, τη μορφή του μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε ως ρυθμιστή ροής. Αν στέκεται μπροστά σε ένα τοίχο θες να δεις τι έχει από πίσω, σου κινεί την περιέργια. Επίσης, σου δίνει την αίσθηση της απόστασης. Είναι στην ουσία ένας διαμεσολαβητής στην πορεία που θα ακολουθήσεις. Είναι ίσως ένα ερέθισμα που ορίζει την αφετηρία και το τέλος.

Ο τοίχος αυτός καθαυτός. Αν δούμε αυτό το στοιχείο μόνο του μπορούμε να του δώσουμε διάφορες μορφές, όπως ο τοίχος-οθόνη, οι πράσινοι τοίχοι, τα party walls, οι τοίχοι ορειβασίας, οι γιαπωνέζικοι τοίχοι κ.α. Μπορούμε να του δώσουμε την τρίτη διάσταση, δημιουργώντας προεξοχές και εσοχές, ένα τοίχο interactive. Να του δώσουμε διαφορετικές υφές, να τον χρησιμοποιήσουμε ως καβαλέτο, να μεταφέρει νερό, όπως στα υδραγωγεία. Επίσης μέσω του τοίχου δημιουργούνται ανοίγματα όπως η πόρτα και το παράθυρο. Έχει την ικανότητα να μας στερεί ή να μας δίνει το φως και τον αέρα. Είναι στην ουσία από μόνος του ένας ενδιάμεσος χώρος. Ακόμα και το κενό ανάμεσα στα τούβλα και την ηχομόνωση δημιουργεί μια αμηχανία, είναι ένας εγκλωβισμένος χώρος.

Είναι τελικά απαραίτητος; Ένα μεγάλο ερώτημα, καθώς μια μερίδα ανθρώπων πιστεύουν ότι ίσως να μη χρειάζονται τόσο πολλοί τοίχοι, ίσως και καθόλου. Αναρωτιούνται τι θα γινόταν αν δεν είχαμε. Αντίθετα, μια άλλη λέει πως όσα περισσότερα φίλτρα-τοίχοι υπάρχουν στα κτίσματα τόσο πιο πολιτισμένος ο λαός που ζει σε αυτά. Ότι οι μεταβατικοί χώροι που δημιουργούνται μέσω των τοίχων είναι ζωτικοί και όχι ασήμαντοι, ότι αποτελούν πόλο έλξης και φέρουν ζωή. Ο Frank Lloyd Wright κατά τη σχεδίασή του είχε στο μυαλό του ανθρώπους που περπατάνε και ακουμπάνε το ένα χέρι τους στον τοίχο. Το σίγουρο είναι ότι αποτελεί ένα διπολο. Μέσα ή έξω; Αριστερά ή δεξιά; Ιδιωτικό ή δημόσιο; Κλειστό ή ανοιχτό;